اسم من «كنار» است، و ميوه درخت سدر مي‏باشم. ميوه مرا به فارسي «كنار» و به عربي «نبق» مي‏گويند، و كوهي آن زال نام دارد كه اعراب آن را ضال مي‏نويسند - از ميوه‏هاي خنك هستم و از نظر شكل و خواص شبيه زالزالك مي‏باشم. داراي تانن - يك صمغ - جوهر زردك - يك نوع قند و ويتامين‏هاي آ - ب - و ث مي‏باشم. جمع‏كننده معده و نرم‏كننده سينه بوده، ميوه رسيده من ارزش غذايي زيادي ندارد، بلكه منافع آن بيش از خاصيت غذايي آن است. معذلك مردمان جنوب ايران شكم خود را با ميوه‏ي من سير مي‏كنند. دويست و پنجاه گرم ميوه‏ي من مسهل صفر است. عطش را فرو مي‏نشانم و ميوه ترش من صفرابر بسيار خوبي است. آب ميوه‏ي شيري من بازكننده سينه و معده است و كشنده كرم نيز مي‏باشد. ميوه نارس من زياد تانن دارد، و شكم را جمع مي‏كند. اگر مرا خشك كرده، و بعد آسيا نماييد، آرد آن جهت اسهال و زخم معده مفيد است. يك قاشق از اين آرد را با شربت ميل نماييد و از منافع آن استفاده كنيد. از مغز دانه‏هاي ميوه‏ي من شيره بكشيد، تب را پايين مي‏آورد و حرارت خون و صفرا را فرو مي‏نشاند و براي حصبه و مطبقه مفيد است، مطبوخ هسته‏هاي ميوه من، قابض بوده و ضماد كوبيده‏ي آن جهت شكستگي اعضا و تقويت آنها مفيد است. و ماليدن جوشانده غليظ آن جهت سستي اعضا و تقويت آنها سودبخش مي‏باشد - از اين ضماد به عضلات پاهاي اطفال بازيگوش كه زياد در حركت مي‏باشند بماليد، تا رفع خستگي آنها شود. ضماد شكوفه من در حمام جهت معالجه امراض جلدي توصيه شده است.
در بعضي از كتابهاي قديمي نوشته‏اند، اگر دانه‏ي مرا در گلاب بخيسانيد و بعد بكاريد، ميوه من معطر مي‏شود و اگر در عسل بخيسانيد، شيرين خواهد شد. اين موضوع بهيچوجه صحت ندارد، و از اشتباهات است. قبل از پيدايش صابون، شستشو با برگ درخت من در دنيا معمول بود - ضماد برگ من و شستشو با آن جهت بثورات جلدي و زخم‏هاي پوستي و گرفتن چرك بدن و تقويت مو و جلوگيري از ريزش آن، و تقويت اعصاب و از بين بردن شپش و شپشك سودمند است. ضماد برگ من، جهت سر باز كردن و فرونشاندن اورام گرم تجويز شده است. جوشانده برگ تازه و خشك من هم جهت ورم‏هاي گرم نافع است. از خاك اره چوب من، جهت جلوگيري از خونريزي مي‏توان استفاده كرد و خوردن آن نيز از خونريزي معده جلوگيري مي‏كند اسهال و استسقا را معالجه مي‏كند. تنقيه جوشانده چوب من جهت زخم معده و روده مفيد است. ماليدن اين جوشانده روي زخم‏هاي آبله منافع زياد دارد، اكثر فقرا و جوكيان هند، ريشه‏ي مرا از زمين در آورده، آن را شسته و پوست آن را خراشيده و در آب مي‏جوشاند و بعد صاف كرده، مجددا حرارت مي‏دهند تا غليظ شود، اين شربت رنگ رخساره را باز مي‏كند، و شكم را سير مي‏نمايد و بدن آنها را كه غذاي زياد نمي‏خورند چاق و فربه نگاه مي‏دارد.

خواص دارويي کاسني
قلب، كبد و كليه را فعال مي كند.
كاسني گياهي پايا، علفي به ارتفاع 5/0 تا5/1 متر است. ريشه اي قوي و دراز به رنگ قهوه اي دارد. برگهاي آن متناوب و پوشيده از تارهاي فراوان در اطراف و گلبرگهاي مياني است.
قسمت مورد استفاده كاسني، برگ، ريشه و دانه آن است.
فوايد:
اين گياه در پزشكي اهميت بسياري داشته است. به طوري كه ابن سينا پزشك بزرگ مسلمان در مورد گياه كاسني و خواص آن رساله اي نوشته است.
دانشمندان علم گياه شناسي براي اين گياه خواص و آثار زير را برشمرده اند:
ـ كاسني باز كننده و حمل كننده ماده بيماري كبد است.
ـ كاسني مسكن عطش و حرارت دروني است. كاسني در درمان التهابات معده و پاك كردن مجاري ادراري، مؤثر است.
ـ اگر آب پخته كاسني را با سكنجبين ميل كنيد بهترين داروي تب هاي طولاني و مداوم است.
ـ ماليدن آب كاسني به محل هاي خارش بدن بسيار مفيد است.
ت غرغره آب كاسني با فلوس براي درد گلو، ورم و سوزش گلو مفيد است. فرمول مذكور براي درمان ورم حلق (لارنژيت) و تورم مفصلي نافع است.
ـ مصرف تخم كاسني، كمي با حالت تهوع همراه است كه بايد در آن سكنجبين اضافه كنيد.
ـ ريشه كاسني در باز كردن و روان شدن اخلاط بسيار مؤثر است.
ـ ريشه كاسني، مجاري گوارشي را پاك مي كند و بهترين تصفيه كننده خون است. ريشه كاسني در از بين بردن ورم احشا خيلي مؤثر است.
ـ ريشه كاسني بهترين دارو براي آب آوردن شكم است و در نفخ و تحليل مواد بسيار نافع است. ريشه كاسني براي تقويت معده، زياد كردن ادرار و رفع درد مفاصل و ضد يرقان مفيد است.
ـ عرق كاسني كه از گياه تازه كاسني گرفته شده باشد براي خنكي به كار مي رود.
ـ برگ هاي كاسني داراي املاح پتاس است و جوشانده آن براي تصفيه خون، تقويت معده و اعضا به كار مي رود.
كاسني انواع مختلف دارد كه ريشه و برگ هاي آن در پزشكي، در بهبود تب ها، يرقان (زردي) و انسداد مجاري صفراوي مفيد است.
ـ تمام قسمت هاي كاسني مخصوصاً ريشه و برگ آن، محرك صفرا است و به عمل هضم كمك مي كند و اثر آن در نارسايي هاي كبدي، قولنج هاي كبدي و ناراحتي هاي صفراوي بارز است.
كاسني در ازدياد نطفه و زيبايي چهره كودك تازه متولد مفيد است.
كاسني انسان را از ابتلا به قولنج نگه مي دارد.
ـ كاسني، توان و نيروهاي بدني را تجديد مي كند. كاسني در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفيد است.
كاسني، قلب، كليه، كبد را فعال و با نشاط مي گرداند. كاسني رحم را به وظيفه طبيعي خود وا مي دارد.
ـ برگ كاسني، داراي مقداري ويتامين(ث) است و لذا در حفظ جواني مؤثر است. برگ كاسني، زهر طحال را از بين مي برد و كيسه صفرا، يرقان و دردهاي معده و كبدي را معالجه مي كند.

مشخصات گياه شناسي :
گياهي است با برگ هاي تحتاني قاشقي شکل و برگ هاي فوقاني سرنيزه اي،. گل ها همواره زرد تا نارنجي رنگ بوده و ميوه هاي فندقي آن خميده و قلابي شکل مي باشند.
انتشار جغرافيايي :
اين گياه خاستگاه مديترانه دارد ولي در ايران در نقاط مختلف کشور به عنوان يک گل زينتي کاشته مي شود.
ترکيبات شيميايي :
ترکيب شيميايي موسوم به کالاندولين ،اسيد ساليسيک : صمغ و اسيدهاي آلي عمدتاً ترکيبات شيميايي گل هميشه بهار را تشکيل مي دهند.
قسمت مورد استفاده :
گل ها و همچنين سرشاخه گل دار گياه مصرف دارويي دارد.
اثرات دارويي و طرز استعمال :1.درمان جوش ها، التهابات و ترک پوست : گل هميشه بهار اثر فوق العاده اي در درمان برخي از ناراحتي هاي پوستي همچون ترک پوست، جوش ها و انواع التهابات پوستي دارد به طوري که امروزه در داروخانه ها عصاره گياه مذکور تحت عنوان پماد کالاندولا عرضه مي گردد. براي تهيه پماد کالاندولا مي توان 4 تا 6 گرم عصاره گل هميشه بهار را در مقداري کره يا چربي مخلوط نموده و به شکل خارجي در وضع استعمال نمود.
2.درمان پنبه، زگيل و ميخچه : به اين منظور برگ تازه کالاندولا را به شکل ضماد و يا برگ در سرکه خيسانده شده آن را در موضع مي دهند.
3.درمان يرقان : 1ـ2 قاشق غذاخوري از گياه در نيم ليتر آب به شکل خوراکي در درمان يرقان مؤثر است.
4.پائين آورنده کلسترول خون : دم کرده 30 گرم گل هميشه بهار در يک ليتر آب اگر تماماً در يک روز مصرف شود پائين آورنده کلسترول خون است.

مصرف طبی زرشک به دوره مصر باستان می رسد که فراعنه و ملکه ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می کردند.امروزه، گفته میشود این گیاه درد مفصلی ، روماتیسم و تورم ناگهانی پسوریازیسرا تسکین می بخشدانواع عفونتهایی که زرشک می تواند در درمان آنها مؤثر واقع شود عبارت است از: ▪ عفونت گلو ، ▪ مجاری ادراری ، ▪ مجاری معده ای- روده ای ، ▪ ریه ها ، ▪ عفونتهای مخمری و اسهال. سبوس ریشه و ساقه این گیاه خاصیت درمانی دارد. ریشه وساقه این گیاه زردرنگ است و اروپاییها و آمریکای شمالی برای رنگ آمیزی لباس از آن استفاده می کردند. اما ترکیبات موجود در سبوس این گیاه زرشک را به عنوان یک گیاه درمانی مطرح کرده است. سبوس و پوسته این گیاه حاوی الکالوئید هست، که به عقیده برخی از افراد آنتی بیوتیک است و به عقیده متخصصان طب گیاهی سبب تحریک خاصیت ضد عفونی غشای مخاطی بدن میشود. به منظور پی بردن به این ادعا، اگر قطره ای زرشک را روی زبان خود بگذارید، دهان شما آبکی خواهد شد. این بدان معنا نیست که زرشک طعم خوبی دارد، بلکه این گیاه تقریباً تلخ است بلکه به گفته کارشناسان طب گیاهی، وقتی دهان شما آبکی میشود سبب میشود که بتوانید با عفونت مبارزه کنید. این گیاه در اثر تحریک بخشهایی از سیستم ایمنی بدن این اثر را بر جای می گذارد. ▪ معرفی گیاه : زرشک گلی است که طول آن به ۳متر می رسد، و دارای شاخه های خاکستری است. برگهای آن دارای دندانه های سونی است. بین ماههای فروردین و خرداد غنچه ها و گلهای زرد روشن از آن جوانه می زنند. این غنچه ها و گلها در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرند که به صورت بوته های خمیده رشد می کنند. می توانید از زرشک رسیده برای تهیه مربا استفاده کنید، یا آنرا همانند “قرقاط” مصرف کنید. زرشک کمی ترشتر است ولی به اندازه قرقاط تلخ نیست. ▪ ترکیبات گیاه : سبوس و ریشة زرشک حاوی انواع بسیاری از مواد شیمیایی به نام “آلکالوئید ایزوکینولین” است. دانشمندان و محققان این ترکیبات را در طول سالیان متمادی مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند، و پی بردند که آنها در واقع خواص آنتی بیوتیکی دارند. برخی از آنها باعث پایین آوردن تب ، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می کنند. ▪ اشکال موجود : زرشک در شکل چای، کپسول، عصاره ها، مایع یا تنتورها و یا پماد موضعی عرضه میشود. عصاره های حاصل از این ماده به صورت دارویی حاوی ۸ تا ۱۲ درصد محتوای الکالوئید ایزوکینولین استاندارد شده است. ▪ نحوه مصرف : اگر به علت عفونتهای مکرر غالباً آنتی بیوتیک زیاد مصرف کرده اید، پزشک شما به عوض داروهای تجویزی، ممکن است داروهای گیاهی را نیز مدنظر قرار دهد. دلایل متعددی برای این ادعا وجود دارد. زرشک می تواند احساس سرحال بودن به شما دهد و شما را از سایر معالجات نجات دهد. همچنین، میزان مقاومت به آنتی بیوتیکها رو به افزایش است. به منظور رهایی از این وضعیت. بسیاری از معالجین به سایر راههای درمان بیماریها روی می آورند. بنا به دلایل مشابه. پماد زرشک را نیز می توان برای درمان ورم مفاصل یا پسوریازیس تجویز کرد، چون داروهایی که به طور مرتب برای درمان این حالات مصرف میشوند ممکن است تعادل بدن شما را مختل سازند. غالباً عوارض جانبی ناشی از معالجات درمانی قوی سبب تحریک واکنشهایی در بدن میشوند که به مثابه یک بیماری کاملاً جدید می تواند جلوه کند. صرف نظر از هرگونه دلیل ، وقتی پزشک شما بداند که قطع مصرف دارو هیچگونه خطری برای سلامتی شما ندارد، می تواند در عوض ، مصرف زرشک را تجویز کند. زرشک همچنین می تواند به عنوان یک روش پیشگیرانه توصیه شود. هرگز نباید بیش از پنج تا هفت روز زرشک مصرف کرد. اگر معده شما حساس است، مصرف این ماده به مدت سه تا پنج روز احتمالاً کافی است. برای درمان گلودرد ، عفونتهای مثانه ، اسهال ، برونشیت یا عفونتهای مخمری از اشکال قابل مصرف زرشک حالت مورد نظر را بر گزینید : ▪ چای: ۲ تا ۴ گرم ریشه خشک زرشک خیس خورده، روزانه ۳ بار. ▪ تنتور: (محلول ۵.۱ ساخته شده از گیاه و الکل یا گل، الکل و آب) به میزان ۳ تا ۶ میلی لیتر (۲.۱ یا ۱ و ۲.۱قاشق چایخوری، روزانه سه بار) ▪ عصاره های خشک: ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم، روزانه سه بار. ▪ برای درمان آرتریت، پسوریازیس، ناراحتیهای پوستی: ۱۰ درصد عصاره زرشک را روزانه سه بار روی پوست بدن بمالید. باید توجه داشت که پاره ای از عفونتها در صورت مصرف نکردن آنتی بیوتیک ممکن است خطرناک باشند. هرگز در این فکر نباشید که در صورتی که بدن شما به آنتی بیوتیک قویتر نیاز دارد به جای آن از گیاهانی مانند زرشک استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که دستورالعملهای درمانگر خود را رعایت می کنید. ▪ نکات احتیاطی : اگر زرشک به صورت صحیح استفاده شود ماده دارویی بی خطری است، اما در صورت باردار بودن از مصرف آن اجتناب ورزید. ▪ تداخل های احتمالی : میزان مصرف بالای این گیاه به مدت طولانی می تواند سبب ناراحتی معده و روده ها شود ، و جذب ویتامین B کافی در بدن را مشکل میکند.

نام علمی Hyssopus Officinalis

تركيبات شيميايي خواص داروئي طرز استفاده مضرات


كليات گياه شناسي

زوفا درختچه اي است پايا با ساقه هاي منشعب كه ارتفاع آن تا 60 سانتيمتر مي رسد اين گياه بحالت خودرو در نواحي جنوب اروپا، ايران ، هند ،تركيه و شوروي مي رويد . برگهاي آن كوچك، خط در ، نوك تيز و سبزرنگ است كه بسيار معطر مي باشد .گلهاي آن آبي و گاهي سفيد اند كه در انتهاي ساقه ظاهر مي شود .
تركيبات شيميايي:

برگهاي زوفا داراي طعمي تند و مطبوع مي باشد . ماده اي شيميايي كه در آن وجود دارد بنام هيسوپين معروف است . در زوفا همچنين حدود ي درصد اسانس وجود دارد .
خواص داروئي:



زوفا از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است

1)سرفه و ناراحتي هاي ريوي را برطرف مي كند .

2)نرم كننده سينه است

3)خلط آور است

4)معده را تقويت مي كند

5)نفخ شكم را برطرف مي كند

6)ادرار آور است

7)داروي مفيدي براي مداواي آسم است

8)اشتها را زياد مي كند

9)براي رفع كم خوني مفيد است

10)افسردگي را برطرف مي كند

11)براي درمان صرع مفيد است

12)براي التيام زخم برگهاي زوفا را له كرده و روي زخم بگذاريد

13)براي درمان تب خال مفيد است و كسانيكه تب خال مي زنند بايد از دم كرده زوفا استفاده كنند .

14)در قديم از زوفا براي سقط جنين استفاده مي كردند .

15)درد شكستگي را مي توان با كمپرس زوفا آرام كرد.
طرز استفاده:

دم كرده : مقدر 0 5گرم برگ وشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آب جوش ريخته و بمدت 15 دقيقه دم كنيد . مقدر مصرف اين دم كرده يك فنجان سه بار در روز است .

جوشانده : مقدر 50 گرم برگ و سرشاخه هاي گلدار زوفا را در يك ليتر آبجوش ودر كرده و بمدت نيمساعت بگذاريد بآرامي بجوشد اين جوشانده را براي كمپرس استفاده كنيد .

تنطور زوفا ك اين تنطور را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها خريدري كنيد . مقدر مصرف آن5-10 قطره سه بار در روز مخلوط با آب است .
مضرات :

مصرف بيش از اندازه اين گياه براي كبد مضر است و همچنين چون اثر سقط جنين درد بنبراين زنان حامله بايد از خوردن آن پرهيز كنند .

نام علمي سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رويشگاه اين درخت بدليل سازگاري آن با محيط‌هاي مختلف در اغلب نقاط كره زمين از جمله آمريكاي شمالي، اروپاي شرقي و غربي، آسياي مركزي و شمالي و ... است. ‌ به طور كلي 3 نوع درخت سنجد در دنيا وجود دارد كه 2 نوع هلاگنوس و هيپوفار در ايران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دليل درشتي ميوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهاي پهن به درخت سنجد هيپورفيا برتري دارد. خواص درخت سنجد در تمام اندامهاي آن منتشر شده است و ريشه، چوب، پوست و ميوه آن داراي خواص دارويي و صنعتي متفاوتي است از پوست درخت سنجد يك ماده شيميايي دارويي مهم به نام تتراهيدروآرمور - متيل - N استخراج مي‌شود. از برگ درخت سنجد آلكانوييد استخراج مي‌شود كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي بكار مي‌رود. درخت سنجد داراي 3 قسمت برون بر (پوست قهوه‌اي رنگ)، ميان‌بر (آردي شكل) و درون بر (هسته چوبي و سفت آن) است كه قسمت ميان‌بر و درون بر آن داراي ارزش غذايي فراوان است. در قسمت ميان‌بر 2 نوع قند گلوكز و فروكتوز، 7 نوع چربي اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمينواسيد و مقداري پروتئين وجود دارد كه هر يك از اين آمينواسيدها خواص دارويي بسيار مفيدي دارند بطوري كه مي‌توان گفت ميوه سنجد يك ميوه دارويي صفراست. اين ميوه در طب سنتي به عنوان تانن قابض است بنابراين در معالجه بيماريهاي دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و مي‌تواند از خونريزي جلوگيري كند. اگر آرد و هسته‌ ميوه سنجد با هم آسياب شود مصرف خوراكي آن بيماري آرتروز را درمان مي‌كند.
خواص سنجد از نظر احادیث :
گوشتش گوشت می آورد استخوانش استخوان میرویاند و پوستش پوست آور است کلیه ها را گرم و معده را دباغی میکند و ایمن از بواسیر و ادرار قطره قطره است. ساقها را نیرو میبخشد ، جذام را ریشه کن میکند و برای تب سودمند است. خوراکی
طبق مطالعات صورت گرفته به طور كلي سه نوع درخت سنجد در دنيا وجود دارد كه دو نوع هلاگنوس و هيپوفار در ايران موجود است. درخت سنجد به صورت درختچه‌هاي بزرگ يا كوچك ديده مي‌شود.
گل‌هاي آن كوچك، زردرنگ و معطر با عطري قوي است كه گاهي اوقات براي افراد حساسيت ايجاد مي‌كند.
ميوه آن به شكل زيتون و گوشتي است و از سه قسمت پوسته به رنگ نارنجي، گوشت آن سفيد پرزدار و هسته چوبي تشكيل شده كه هر كدام از آنها داراي خواص دارويي و صنعتي است.
امروز از درخت سنجد و ميوه آن در صنايع غذايي، بهداشتي، دارويي، صنايع چوبي و عطرسازي استفاده مي‌شود.
كاربرد صنعتي
از پوست درخت سنجد يك ماده شيميايي- دارويي مهم به نام تتراهيدروآرمور ومتيل و از برگ آن آلكانوييد كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد، استخراج مي‌شود.
اسانس گل سنجد نيز در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي كاربرد فراوان درد.
خواص سنجد
اگر آرد و هسته ميوه سنجد با هم آسياب شوند، مصرف خوراكي آن، بيمار‌ي آرتروز را درمان مي‌كند. اين تركيب براي درمان اسهال و زخم‌معده نيز بسيار مفيد است.
ميوه سنجد طبق نظر حكماي طب سنتي طبيعتي سرد و خشك دارد و براي سرفه‌هاي گرم مفيد و آثار تقويت‌كننده و فرح‌‌بخش دارد. اين ميوه همچنين صفرا را قلع و قمع كرده و قي و آشفتگي را تسكين مي‌بخشد.
در هند از روغن هسته سنجد، شربت غليظي درست مي‌كنند كه در هنگام التهاب غشاهاي مخاطي همراه با تشرح‌مانند موارد زكام و همچنين در موارد عفونت‌هاي برونشها مصرف مي‌كنند.
در اسپانيا نيز از شيره گل سنجد براي قطع تب‌هاي مهلك و خطرناك استفاده مي‌شود.گل سنجد گرم، خشك و معطر است (مقدار خوراك از آن پنج‌گرم است) كه به صورت دم‌كرده يا جوشانده مصرف مي‌شود.جوشانده يا دمكرده گل سنجد براي بيماري‌هايي مانند فلج، كزاز و قلب و نيز تقويت معده و كبد، برطرف كردن زخم‌هاي ريوي و تنگي نفس، نفخ و يرقان مفيد است.به طور كلي در قسمت ميان بر سنجد (آردي شكل) دو نوع قند گلوكز و فروكتوز و هفت نوع چربي اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد و نيز در قسمت درون بر (هسته چوبي) 17 نوع آمينو اسيد و مقداري پروتئين وجود دارد كه هريك از اين آمينواسيدها خواص دارويي بسيار مفيدي دارند.
سنجد در مناطق مختلف ايران به نام‌هاي مختلفي خوانده مي‌شود. مثلا در كردستان آن را «سرين چك»، در آذربايجان «ايده، ايكده»، در اطراف تهران «پستانك» و در اصفهان «غبيده بادام» گفته مي‌شود. در كتب سنتي نيز از سنجد با نام‌هاي «چوب‌دانه، بل، نقد» ياد شده است.

پنيرك در شيراز «خطمي»، «نان كلاغ» و در گيلان «پين ديره» ناميده مي‌شود. در كتب طب سنتي انواع آن را با نام «خبازي»، «خيرو» و «ملوخيا» ذكر مي‌كنند. به هندي نيز برخي گونه پنيرك را «خبازي» و «خباجي» مي‌نامند. به فرانسوي به انواع آن noegamarF و evuaM و به انگليسيwollaM گويند. در ايران دو گونه از آن مي‌رويد پنيرك كبير و پنيرك صغير.

پنيرك كبير

در فارسي پنيرك و در كتب طب سنتي به آن «خطمي» گويند. گياهي است علفي پايايا دوساله، بلندي آن 08 -04 سانتي‌متر و گل‌هاي آن درشت است.
در ماه‌هاي ارديبهشت تا تير ماه به رنگ قرمز مايل به بنفش ظاهر مي‌شود. ريشه‌هاي آبدار و سفيدرنگي دارد و ساقه آن استوانه‌اي شكل و راست است. برگ‌هاي بزرگ و داراي دم برگ است. گل‌هاي آن پس از خشك شدن به رنگ آبي درمي‌آيند.

پنيرك صغير

از نظر ارتفاع، برگ و گل در تمام قسمت‌ها كوچك‌تر از پنيرك كبير است. گل‌هاي آن سفيد با رگه‌هاي قرمز يا قرمز ارغواني است. در بيشتر نقاط ايران مي‌رويند از جمله در دامنه‌هاي البرز، اطراف تهران، شمال ايران، قوچان، شيراز، كرمان، اصفهان، دليجان، خراسان، بلوچستان، اراك، سمنان، جزيره قشم، آذربايجان و ديگر نواحي مي‌رويند.
پنيرك گياه خودرويي است و پرورش آن چندان كار سختي نيست. اين گياه به طور وسيعي در مكان‌هاي خشك و آفتابي مي‌رويد. از نظر طب سنتي گياه پنيرك را معتدل مي‌دانند. اخلاط غليظ را رقيق و اخلاط خيلي رقيق را معتدل مي‌كند. ساييدگي برگ آن براي شكستگي اعضاء نافع است. تركيب آن با روغن زيتون براي سوختگي و عقرب‌گزيدگي مفيد است. دم كرده ساقه و برگ آن با شكر، گرفتگي صدا را برطرف مي‌سازد. در درمان التهاب‌هاي تنفسي و جوش‌هاي پوستي كاربرد دارد. داراي ويتامين A و B و C است و در درمان بيماري‌هاي كليه و مثانه بسيار مؤثر است. ضدسرفه و مرهم سينه است.
برگ وريشه پنيرك اگر به شكل ضماد درآيد و روي دمل و يا كورك قرار گيرد باعث مي‌شود تا فوراً سرباز كنند. جوشانده آن براي عفونت‌هاي مثانه، اسهال خوني و سرفه‌هاي شديد موثر و مفيد است. دم كرده آن براي كساني كه دچار يبوست و داراي معده و روده‌هاي تنبلي هستند، توصيه مي‌شود. در درمان برونشيت و استفراغ نيز استفاده مي‌شود. به صورت غرغره در رفع تحريكات مخاط دهان و درد گلو اثر مفيدي دارد و همچنين براي رفع سوزش مجراي ادرار مفيد است. براي رفع جوش‌هاي صورت نيز مي‌توان از پنيرك استفاده كرد ضمن اينكه درد و ناراحتي‌هاي محل جوش را تسكين مي‌دهد و به صورت كمپرس يا لوسيون در درمان سوختگي‌ها موثر است. در هندوستان از گياه پنيرك به عنوان داروي لعابدار نرم‌كننده و خنك‌كننده استفاده مي‌شود، 003 گرم برگ خشك پنيرك را در يك ليتر آب مي‌جوشانند و به عنوان مسكن مي‌خورند. استعمال جوشانده آن به صورت كمپرس گرم و حمام، در رفع ناراحتي‌هاي بواسير، بعضي تومورها، ورم پلك چشم و غيره بين مردم معمول است.
از جوشاندن گل و برگ آن در نيم ليتر آب، محلولي به دست مي‌آيد كه اثر نرم‌كننده در پوست بدن دارد و به صورت لوسيون ماليدن بر روي پوست، آرامش و نرمي خاصي به افرادي كه داراي پوست حساس و لطيف دارند مي‌بخشد. براي تسكين ناراحتي‌هاي ناشي از تابش گرماي خورشيد و آفتاب‌زدگي، جوشانده 005 گرم گل يا ريشه گياه را در يك ليتر آب تهيه كرده و پس از صاف كردن به ملايمت در محل سوختگي مي‌مالند، براي رفع سردردهاي يك طرفه شديد، دل پيچه، ورم لوزه‌ها، درد گلو و آنژين اثر مفيد دارد.

با عفونت معده مبارزه مي‏كنم. براي برنشيت مزمن نافعم و اخلاط سينه را پاك مي‏كنم. برگ و گل من ضد رقيق شدن خون است و آن را تصفيه مي‏كند. اگر از گياه تازه من ضماد بسازند و بر سر بگذارند پياز مو را تقويت مي‏كند. به مسلولين توصيه مي‏كنم كه از من استفاده كنند.
در كتابهاي لغت و ادبيات فارسي از «لاد» و «لادن» زياد توصيف شده و اشعار نغزي سروده‏اند.
از عبير و عنبو از مشك و لاد و دار بوي در سرا بستان ما اندر خزان ميدار بوي
هر لاله كه از دامن كهسار بر آمد از لطف تو بود ارنه ز خارا ندمد لاد
نريزد از درخت ارس كافور نخيزد از ميان لاد لادن
اينها همه در وصف صمغ خوشبويي است كه نامش لادن عنبري بوده، و از خارج مي‏آورده‏اند. به اين صمغ در زبان فرنگي «لادانوم» و «لابدانم» مي‏گويند و ازشكاف درختي كه نام لاتيني‏اش «سيستوس» بوده و عربي به آن «قسطوس» گويند خارج مي‏شود. اين صمغ خوشبو بوده و قاعده‏آور است و چون آن را زير دامن زني كه عادت ماهانه‏اش بند آمده است دود كنند، باز خواهد شد. داروسازان سنتي ايران طاسي سر را با اين صمغ معالجه ميكردند كه شرح آن بعدا داده خواهد شد اين درخت كه نوعي كاج است، در ايران نيست ولي در صفحات شمال ايران، يعني جنگلهاي كنار بحر خزر نوعي عشقه به نام «داردوست» مي‏رويد كه بيش از چهار سال عمر مي‏كند و در زمان كهولت از تنه آن صمغي بيرون مي‏آيد كه به آن لادن گويند و مانند لادن عنبري عادت ماهانه زنان را باز مي‏كند. اين عشقه سابقا در طب زياد به مصرف مي‏رسيد، ولي به علت مسموميت شديدي كه داشت استفاده دارويي از آن منسوخ گرديد و اما آنچه امروزه در نزد ما به گل لادن معروف است، يك گل زينتي است كه زادگاه اوليه آن «پرو» در امريكاي جنوبي بوده، و پس از كشف امريكا آن را به اروپا آورده، و كم كم كاشتن آن در ايران معمول شده است و حالا اجازه فرماييد اين گل خود را به شما معرفي نمايد.
اسم من گل لادن است. اعراب به من ابوخنجر و طرطور مي‏گويند و هيچگونه نسبت و شباهت با صمغ لادن كه شعرا آن را توصيف كرده‏اند ندارم. شما مرا در باغچه و گلدان مي‏كاريد و هيچگونه استفاده از من نمي‏كنيد، در صورتي كه گلبرگها و ساقه‏هاي نازك من اگر در سالاد ريخته شوند، آن را خوش طعم كرده، و خوردن آن عفونت معده و روده‏ها را از بين مي‏برد. برگ و گل من ضد رقت خون و تصفيه كننده آن مي‏باشد. شيره گياه تازه من در رفع بيماريهاي سينه و سل مفيد است، مخصوصا عرق شبانه مسلولين راكم مي‏كنم. و براي نزله، برنشيت مزمن و افلاطوني سينه مفيد مي‏باشم. ضماد له شده گياه تازه من بر سر، پياز مو را تقويت كرده و از ريزش آن جلوگيري مي‏كند.